Родам з Балотца
– Мая малая радзіма – вёска Балотца, што недалёка ад Шчорсаў, – пачынае размову Іван Іванавіч Котляр. – Нарадзіўся ў звычайнай сялянскай сям’і за тыдзень да пачатку Вялікай Айчыннай вайны. У нашай Шчорсаўскай школе былі выдатныя настаўнікі, дзякуючы якім многія з выпускнікоў атрымалі вышэйшую адукацыю. На мой погляд, такая цяга простых людзей да адукацыі і была адраджэннем вёскі. Бацькі стараліся даць дзецям адукацыю, а ўлады падтрымлівалі гэта. Я ўпэўнены, што менавіта людзі з вёскі маюць вялікія здольнасці і задаткі, трэба толькі працаваць. Зараз нікога з родных у вёсцы няма, таму бываю рэдка. Аднак там жывуць мае добрыя сябры, з якімі вучыўся ў школе. Гэта П. Кавалевіч, В. Радзецкі – вельмі прыстойныя і добрыя людзі. Шкада толькі, што вёска Балотца, дзе, дарэчы, нарадзіўся вядомы ўрач, акадэмік Ф.В. Аляшкевіч, старэе. Ужо ў школьныя гады Іван Котляр пачаў цікавіцца гістарычнымі і палітычнымі падзеямі, чытаў газеты, слухаў радыё. У 1959 годзе стаў студэнтам Магілёўскага педагагічнага інстытута, дзе з захапленнем вывучаў геаграфію, псіхалогію, педагогіку, але ж больш за ўсё падабалася гісторыя. З асаблівай удзячнасцю Іван Іванавіч успамінае сваіх выкладчыкаў, якія падтрымлівалі яго імкненне да ведаў. Закончыўшы інстытут, малады настаўнік гісторыі і геаграфіі едзе працаваць у Лунінецкі раён, аднак праз два месяцы яго прызываюць у армію. Пасля жыццё Івана Котляра было цесна звязна з Брэсцкай вобласцю, дзе на працягу некалькіх гадоў ён займаўся камсамольскай і партыйнай работай. Працаваў на розных пасадах: першы сакратар Столінскага райкама Камуністычнага саюза моладзі, загадчык аддзела райкама партыі, супрацоўнік Брэсцкага аблвыканкама.Да правоў чалавека
У 80-я гады Іван Котляр абараняе кандыдацкую дысертацыю і пераходзіць на работу ў Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А.С. Пушкіна. А ў 90-я гады па ўласнай ініцыятыве праводзіць навукова-педагагічны эксперымент, арганізаваўшы на шасці факультэтах універсітэта работу спецкурсаў па вывучэнні правоў чалавека. У 1996 годзе І. Котляр выступае на Калегіі Міністэрства адукацыі, дзе расказвае аб выніках эксперыменту і ўносіць прапанову аб стварэнні ў краіне сістэмы адукацыі па правах чалавека. – У 1998 годзе мною была распрацавана праграма адукацыйнага курса «Правы чалавека», які потым быў уведзены ў сістэму вышэйшай адукацыі Беларусі, – адзначае Іван Котляр. – За дзесяць гадоў, на працягу якіх ішло выкладанне курса, каля паўмільёна студэнтаў розных вышэйшых навучальных устаноў асвоілі спецкурс па правах чалавека, праграму якога я распрацаваў. На жаль, сёння такога або падобных курсаў не існуе ў праграмах няпрофільных ВНУ.Менавіта паняцце аб правах чалавека дазваляе вызначыць, што ёсць усёдазволенасць і самавольства. Яно дапамагае быць незалежным без фанабэрыстасці і падпарадкоўвацца, не прыніжаючыся. Не можа быць ні вялікіх людзей, ні людзей, надзеленых дабрачыннасцямі, ні вялікіх народаў, калі яны прыніжаюць правы чалавека.
С.А. Пцічкіна, А.М. Галоўчанка «Асоба: Котляр І.І.»
У 2003 годзе Івану Котляру было прысвоена званне «прафесар паліталогіі». Аднойчы выбраўшы праблему правоў чалавека, ён працуе над ёй усё жыццё. І хаця ў розныя часы стаўленне ўлады і грамадскасці да гэтай тэмы было неаднолькавым, прафесар І. Котляр на працягу пяцідзесяці гадоў даследуе і вывучае яе глыбока, на навуковай аснове. Яго навуковая спадчына – кнігі, падручнікі, больш чым 200 артыкулаў. Ён прызнаны сусветнай навуковай суполкай як аўтарытэтны спецыяліст у вобласці навучання і выкладання правоў чалавека, які актыўна даследуе сацыяльна-палітычнае развіццё грамадства.
Вучоны, педагог, грамадскі дзеяч
Шлях вучонага І. Котляра быў няпростым – не адразу прыйшло прызнанне і заслужаная ацэнка. Аднак ён пастаянна выступаў з дакладамі на міжнародных і рэспубліканскіх канферэнцыях і семінарах, шмат увагі ўдзяляў рабоце вучэбных курсаў, падрыхтоўцы выкладчыкаў, навукова-даследчай рабоце студэнтаў. Дзейнасць прафесара Івана Котляра атрымала рэспубліканскае і міжнароднае прызнанне. У 2001 г. ён быў узнагароджаны ганаровым дыпломам гонару Міжнароднага біяграфічнага цэнтра (Кембрыдж, Вялікабрытанія). Яго імя ўнесена ў энцыклапедыю Міжнароднага бібліяграфічнага цэнтра «Дзве тысячы выдатных мысліцеляў XXI стагоддзя» і «Хто ёсць хто ў XXI стагоддзі», яго біяграфічныя дадзеныя ўключаны ў «Беларускую энцыклапедыю». І.І. Котляр таксама ўзнагароджаны граматамі Міністэрства адукацыі, Брэсцкага аблвыканкама, падзячнымі лістамі Прадстаўніцтва ААН у Беларусі. – Першым складнікам поспеху з’яўляецца працавітасць, – адзначыў, аналізуючы сваю дзейнасць, Іван Котляр. – Многія гады я працаваў па 12 гадзін у суткі, дома, ва ўніверсітэце. Па-другое, гэта інтэлект. Акрамя таго, немагчыма быць вучоным, калі ты не маеш сілы волі і таленту. На маю думку, воля павінна і можа быць прадметам гонару большым, чым талент. Бо талент, гэта прыродная схільнасць, а воля – гэта перамога над сабой, якую штохвілінна заваёўвае чалавек. Яшчэ адзін складнік – цярпенне. І, нарэшце, здаровы лад жыцця. Хачу адзначыць, што ўсё, дасягнутае мною, – гэта вынік і таго, што адбывалася на маім жыццёвым шляху, і заслуга тых людзей, якія мяне разумелі і падтрымлівалі.Іван Іванавіч – творчая асоба, сапраўдны вучоны, які валодае выдатнымі чалавечымі якасцямі: працавітасцю, дабрынёй сумленнем. Мяне здзіўляюць яго глыбінныя веды, захопленасць ідэямі правоў чалавека, высокая працаздольнасць. Яго ўклад у стварэнне рэспубліканскай сістэмы адукацыі па правах чалавека велізарны.
Ф.М. Лявонаў, прарэктарпа выхаваўчай рабоце Гродзенскага аграрнага ўніверсітэта
Сябе прафесар Котляр лічыць чалавекам ідэі. А яго асноўная ідэя – гэта правы чалавека і сацыяльная справядлівасць. Пры гэтым ён адзначае, што любая ідэя не можа ажыццявіцца сама па сабе. Патрэбны людзі, якія павінны прыкласці практычную сілу. Іван Іванавіч і сам актыўна ўдзельнічае ў грамадскім руху за сацыяльную справядлівасць і правы чалавека.Ён жыў і жыве па законах сумлення. Гэта вызначае яго паводзіны... Цяжкія жыццёвыя ўмовы не сталі для яго перашкодай. Яны заахвочвалі шмат працаваць і імкнуцца да мэты з невычэрпнай энергіяй. Уласныя сілы, цвёрдая воля і мэтанакіраванасць у дасягненні пастаўленай мэты дапамагалі пераадольваць усе перашкоды.
С.А. Пцічкіна, А.М. Галоўчанка «Асоба: Котляр І.І.»
– Я заўсёды ішоў дарогай самасцвярджэння, самааналізу і самакантролю. Мне было цяжка, бо я не ўваходзіў і не ўваходжу ні ў якія групы ўплыву. Мая дзёйнасць і ў навуцы, і грамадская была ў многім супраць таго, што прынята ў грамадстве і дзяржаве. Самае маё вялікае дасягненне – гэта стварэнне ў нашай краіне сістэмы адукацыі па правах чалавека, – падсумоўвае Іван Котляр. – Я ўнёс свой уклад у тое, каб Беларусь стала еўрапейскай краінай, у тым ліку і ў галіне правоў чалавека. Алена Ганцэвіч, «НЖ» Варта пачытаць: Валянціна Гайшун: «Не ганарыцца, не зайздросціць, жыць з Богам у душы…» Навагрудак. Перыяд ВКЛ і ў складзе Рэчы Паспалітай 
