«Часоў былых і новых сувязь»

Варта толькі задумацца пра лёс Навагрудскага замка – і ў душы адначасова пасяляюцца гонар і шкадаванне. Гонар за тое, што ў нашым горадзе існавала такое магутнае і непрыступнае абарончае збудаванне, сцены якога неаднойчы стрымлівалі самыя лютыя напады ворагаў. А шкадаванне ад таго, што бязлітасны час пакінуў нам толькі вышчарбленыя абломкі вежаў некалі велічнага будынка. Але час не адабраў у нас магчымасці займацца віртуальнай рэканструкцыяй замка ў сваіх уяўленнях, у сваёй гістарычнай памяці. Гэта і робім у новым выпуску гістарычнага праекта «НЖ».

 

Кіраўнік дзяржавы, рашучы і бязлітасны да ворагаў воін, дальнабачны палітык і разважлівы дыпламат. І разам з тым – слуга Божы, пакорлівы хрысціянін, манах-пустэльнік. Цяжка ўявіць, што ўсе пералічаныя характарыстыкі датычацца адной і той жа асобы. Аднак гэта сапраўды так. Князь ВОЙШАЛК не раз здзіўляў незразумелымі ўчынкамі сваіх сучаснікаў і застаецца шмат у чым загадкавай постаццю да нашага часу. Пра яго пойдзе гаворка ў чарговым выпуску нашага гістарычнага праекта.

Сярэдзіна XIII стагодзя ў гісторыі Навагрудка звязана з падзеямі выключнай палітычнай значнасці. Менавіта ў гэты час горад стаў цэнтрам новаўтворанай дзяржавы. Гэта быў час рашучых выпрабаванняў для маладой дзяржавы і яе сталіцы. Быць ці не быць княству? Застанецца яно незалежным саюзам усходніх славян і балтаў або стане на калені перад сваімі шматлікімі ворагамі? Адказы на гэтыя пытанні гісторыя давала тут, у старажытным Новагародку. Пра падзеі тых часоў расказваем у нашым гістарычным праекце.

У папярэднім выпуску нашага праекта мы ўжо пісалі, які адказ на пытанне, вынесенае ў загаловак, дае археалагічная навука. Нагадаем: вынікі раскопак у Навагрудку паказваюць, што паселішча на тэрыторыі нашага горада існавала ўжо ў канцы X стагоддзя. А калі ж горад быў упершыню згаданы ў пісьмовых крыніцах? Як ні дзіўна, дакладнага адказу на гэтае пытанне мы і сёння не атрымліваем нават ад дасведчаных гісторыкаў. Прычын, па якіх так адбываецца, мінімум дзве. Пра іх і пагаворым…

Сёлета Навагрудак адзначыць 980-гадовы юбілей. Гэтая лічба для гісторыі – толькі імгненне, але для раёна гэта перыяд станаўлення, пошуку, росту – перыяд, за які яму ўдалося заняць не толькі дастойнае, але і па паказчыках вядучае месца ў нашай краіне. Стагоддзі прыходзілі і адыходзілі,але не прайшлі без следу. Яны ў помніках горада, яго забудовах і вуліцах, у летапісах... І кожная старонка гэтай гісторыі вартая таго, каб пра яе памяталі і яе захоўвалі. Так, нам ёсць чым ганарыцца, каго славіць, памятаць і шанаваць. Галоўнае наша багацце, – гэта наша гісторыя, таленавітыя, працавітыя і мэтанакіраваныя людзі, якія любяць сваю малую радзіму. Але аб усім гэтым па чарзе…