Многа баёў і паходаў давялося правесці партызанам атрада імя Катоўскага пад кіраўніцтвам Міхаіла Міхайлавіча Чайкоўскага. Запомніўся мне бой па разгроме вялікага паліцэйскага гарнізона ў вёсцы Лугамавічы Іўеўскага раёна. У аперацыі ўдзельнічалі ўсе падраздзяленні брыгады імя Дзяржынскага Лідскага партызанскага злучэння. Наш атрад быў на галоўным напрамку. Вечарам 21 сакавіка 1944 года народныя мсціўцы выйшлі з месца дыслакацыі ў Любчанскім раёне, пераправіліся праз Нёман і размясціліся паблізу вёскі Барова.

У 4 гадзіны ночы, прыбыўшы з аператыўнай нарады ў штабе брыгады, Чайкоўскі сабраў камандзіраў рот і ўзводаў, палітработнікаў. Тут жа былі камісар атрада Мікіта Іванавіч Чанцоў і начальнік штаба Аляксандр Мікітавіч Ляошка. Чайкоўскі (на здымку) сядзеў ля стала, на якім была раскінута тапаграфічная карта з нанесенай баявой абстаноўкай. Яго смуглявы твар з шэрымі, заўсёды ўсмешлівымі вачыма, быў спакойны. Апрануты камандзір быў у суконны казакін, прастрочаны чорнай мярлушкай. На галаве крыху ссунутая на патыліцу кубанка з такога ж футра. Нарада працягвалася нядоўга. Чайкоўскі растлумачыў абстаноўку, баявую задачу і аддаў загад. Заданні атрымалі і палітработнікі. Міхаіл Міхайлавіч паведаміў, што сам будзе рухацца ў штурмавой групе левага фланга.

Малодшыя камандзіры разышліся па сваіх пад­раздзяленнях. Неўзабаве роты пайшлі на зыходныя рубяжы. Я ішоў на правым флангу з ротай Канстанціна Думбасара ў аддзяленні Віктара Бульбенкі і ўпаўголаса размаўляў з адзінай у атрадзе дзяўчынай-партызанкай Людмілай Сечка.

На шляху да Лугамавіч нас дагнаў камандзір атрада.

– Які настрой, арлы? – справіўся Міхаіл Міхайлавіч.

– Выдатны! – адказалі байцы.

Чайкоўскі саскочыў з каня і пайшоў побач з намі.

– А ноч жа якая! Хоць і халаднавата яшчэ, але пахне вясной.

– Набліжаецца не толькі вясна, – дадала Людміла, – блізіцца вызваленне роднай Беларусі.

Я слухаў гэту размову, адказваў на пытанні блізкага сябра і не ведаў, што размаўляю з Міхаілам у апошні раз. У апошні раз бачыўся і з Людмілай (на здымку).

Да ўказанага часу брыгада выйшла на месца бою. Сігнал да атакі раздаўся, як толькі пачало днець. Грымнуў выстрал з гарматы, і тут жа ўзвілася ракета. У адзіным парыве партызаны рынуліся на штурм акопаў, якімі вораг акружыў абаронны рубеж. Скрытнасць нашых дзеянняў і раптоўны налёт застаў гарнізон знянацку. Некаторыя з тых, хто сядзелі ў акопах, выскачылі і пачалі ўцякаць.

Але пасля першага замяшання вораг сабраўся і ўзмац­ніў агонь па наступаючых. Нам прыйшлося залегчы. Прыціснуліся да зямлі і суседзі справа – байцы атрада «Бальшавік». Агонь быў такі шчыльны, што і ўзняцца не было ніякай магчымасці. Асабліва люта агрызаўся кулямёт у дзоце. Вось у гэты крытычны момант паўзком і кароткімі перабежкамі імкнецца наперад Людміла Сечка. Яна адцягвае на сябе ўвагу варожых кулямётчыкаў, падпаўзае ўсё бліжэй да дзота і страляе з аўтамата па яго амбразуры.

З другога боку народных мсціўцаў вёў у бой Міхаіл Чайкоўскі. Ствол яго аўтамата быў раскалены ад бесперапынных чэргаў. Раптам камандзір на момант спыніўся, пахіснуўся і ўпаў на зямлю. Да яго падпаўзлі фельчар  Васіль Шчагарцоў і старшына Васіль Каранеўскі. Нерухомае цела Чайкоўскага вынеслі з поля бою. Камандаванне прыняў начальнік штаба атрада Аляксандр Ляошка. А крыху пазней пачулі другую сумную вестку: смяротна паранены Людміла Сечка і камандзіры аддзяленняў Віктар Бульбенка і Мікалай Шэнін. Катоўцы працягвалі наступаць і дзейнічаць мужна і самааддана, помсцячы за загінулых таварышаў. У першай палове дня акупацыйны гарнізон быў разгромлены.

Старшы лейтэнант Міхаіл Чайкоўскі яшчэ пры жыцці за баявыя заслугі  быў узнагароджаны ордэнам Чырвонага Сцяга, а пасмяротна – ордэнам Айчыннай вайны першай ступені. Гэтым жа ордэнам былі пасмяротна ўзнагароджаны Людміла Паўлаўна Сечка, Віктар Фёдаравіч Бульбенка, Мікалай Яфімавіч Шэнін. На брацкай магіле ў Любчы Навагрудскага раёна ўзвышаецца велічны абеліск, якім увекавечана памяць загінулых народных мсціўцаў. На мармуровай пліце вялікі спіс. Ён пачынаецца з імя Міхаіла Міхайлавіча Чайкоўскага – вернага сына савецкага народа і выхаванца камсамола.

У памяць аб загінулым названа вуліца ў  пасёлку Любча. Калі на дамах прыбівалі шыльды з назвай вуліцы, Мікалай Міхайлавіч Пранкевіч асабліва хваляваўся.

«Чайкоўскага», – паўтараў ён пра сябе. І ўспаміны вярталі яго зноў у тую баявую маладосць. Памятае ён першую сустрэчу з камандзірам, які акінуў яго позіркам і спытаў:

– Сур’ёзна рашыў ваяваць? Табе ж  яшчэ 18-ці няма ...

Не чакаў  такога пытання Мікалай Пранкевіч, але не разгубіўся:

– Несур’ёзна не ваююць, – адказаў ён і заўважыў, як партызаны, якія стаялі побач з камандзірам, усміхаліся.

– Тады ўсё ў парадку, – падбадзёрыў камандзір, – на поўным сур’ёзе ўсе разам  будзем знішчаць фашыстаў...

Мікалай Пранкевіч вылучаўся адвагай і кемлівасцю ў баявых паходах. Праз год яго прызначылі камандзірам аддзялення. Ён не забываў аб даверы, аказаным яму Чайкоўскім.

У пасёлку Любча Мікалай Пранкевіч пасяліўся ў пасляваенны час і больш сарака гадоў  выкладаў гісторыю ў мясцовай сярэдняй школе. Кожны раз, ідучы  на заняткі, ён затрымліваўся каля помніка-бюста Людміле Сечка, устаноўленага перад школьным будынкам.

Гісторыя гераічнай Навагрудчыны стваралася на вачах Пранкевіча – удзельніка тых падзей. І ён, выкладчык гісторыі, расказваў на ўроках аб тых, хто навекі ўвайшоў у айчынную гісторыю. Расказваў, як Людміла з першых дзён вайны дабравольна ўключылася ў барацьбу з акупантамі. Устанавіла сувязь з групай партызан, перадавала ім зброю, адзенне, прадукты, звесткі аб дзеяннях гітлераўцаў. А потым сама прыйшла ў партызанскі атрад імя Катоўскага. Адпраўлялася на разведку альбо на канспіратыўныя сустрэчы ў Карэлічы, Мір, Баранавічы, Навагрудак. У самых складаных сітуацыях, рызыкуючы жыццём, яна знаходзіла аптымальнае выйсце і прыносіла каштоўныя звесткі.

Аб загінулых за незалежнасць Айчыны памятае наш народ, таму адна з навагрудскіх вуліц названа імем Людмілы Сечка. Справы герояў працягваюць наступныя пакаленні. Народную памяць аб змагарах яны павінны перадаць як сваеасаблівую эстафету сваім нашчадкам.

Працяг будзе.