Сучасная цывілізацыя характарызуецца высокім узроўнем вытворчасці і спажывання тавараў і паслуг. Пры гэтым у некаторых выпадках менавіта вытворчасць дыктуе ўзровень спажывання, калі адпраўная кропка – гэта далёка не патрэбы чалавека.
Усім вядомы лозунг: рэклама – рухавік гандлю.
І гэта сапраўды так. Мэта сучаснай вытворчасці – атрыманне максімальнага прыбытку, што немагчыма без высокай абарачальнасці рэсурсаў прадпрыемства.
Такім чынам што мы маем? Празмернасць вытворчасці пры недастатковым попыце на тавары (паслугі). Дык вось тут і прыходзіць на дапамогу ўсюды пранікаючая рэклама, якая літаральна захоплівае спажыўца з усіх бакоў: тэлебачанне, інтэрнэт, радыё, буклеты ў паштовых скрынках, яркія шыльды на вуліцы, СМС-паведамленні па тэлефоне, прэзентацыі і г.д.
Усё гэта так званы «актыўны гандаль таварамі і паслугамі». І ў абсалютнай большасці выпадкаў спажыўцы трапляюць на кручок, бо рэклама падае тавар так, што ўзнікае вострая неабходнасць у яго набыцці. А што будзе потым, пакупнікі задумваюцца не адразу.
Хочацца прывесці некалькі прыкладаў з судовай практыкі.
На прэзентацыі грамадзянка М. набыла ў крэдыт масажную накідку, коўдру. Прэзентацыя адбывалася вельмі эмацыянальна, з раздачай прызоў і падарункаў. Таму М. з задавальненнем пагадзілася набыць масажную накідку з дадаткам да яе. Ды і як жа не пагадзіцца: з аднаго боку – яна «выйграла» прыз, з другога боку ёй зараз жа крэдытуюць пакупку. Увесь працэс суправаджаецца захапляльнай размовай і вялікай колькасцю выгод ад «пакупкі». Як жа яна да гэтага часу магла жыць без яе?!
Прыехаўшы дадому, М. стала вывучаць інструкцыю да тавару і са здзіўленнем выявіла, што яе стан здароўя перашкаджае выкарыстанню масажнай накідкі. М. стала вырашаць пытанне аб вяртанні тавару, аднак гэта зрабіць не атрымалася: спачатку былі абяцанні разабрацца, затым спажыўцу было «ветліва» паказана на тое, што яна падпісала ўсе дакументы і адпаведна з усімі наступствамі заключэння здзелкі азнаёмлена, а затым тэлефон і зусім «змоўк».
З фармальнага боку пры заключэнні здзелкі ўсе працэдуры, сапраўды, былі выкананы. Не атрымаўшы вырашэння сваёй праблемы, М. звярнулася ў суд для абароны свайго права. Рашэннем суда патрабаванні М. аб скасаванні дагавора і спагнанні сум з прадпрыемства-прадаўца задаволены ў поўным аб’ёме, паколькі прадстаўленымі доказамі пацверджана, што сапраўды пры прэзентацыі тавараў былі парушаны правы спажыўца на поўную і дакладную інфармацыю аб тавары.
Аднак да моманту выканання рашэння суда саму фірму-прадаўца адшукаць не ўдалося, кантактныя тэлефоны прадстаўнікоў «маўчалі». Спажывец М. засталася сам-насам са сваёй праблемай, тым больш неабходна кожны месяц выплачваць па крэдытнаму абавязацельству, узятаму для пакупкі тавару. Як будзе вырашацца гэта праблема – невядома.
Аналагічны выпадак з масажнай накідкай адбыўся і з грамадзянкай Н., аднак пры звароце яе ў суд фірма-прадавец не «хавалася» і шляхам узаемных саступак атрымалася вырашыць спрэчнае пытанне мірным шляхам.
Падводзячы вынік, варта зрабіць некалькі высноў. Па-першае, у прадаўца і спажыўца розныя інтарэсы: задача прадаўца – хутчэй прадаць тавар, цікавасць спажыўца – задаволіць свае патрэбы набыццём сапраўды патрэбнага і якаснага тавару (паслугі). Па-другое, набыццю спажыўцом тавараў (паслуг) «спрыяе» «агрэсіўная» рэклама, якая па сутнасці «праграміруе» чалавека на набыццё тавару рэкламы. Рэклама ўплывае на эмацыянальную сферу чалавека, у той час як пры здзяйсненні здзелкі варта кіравацца рацыянальным мысленнем. Па-трэцяе, сапраўды, якасныя тавары і паслугі ў рэкламе не маюць патрэбы.
І. ВАЎЧОК,
суддзя суда Навагрудскага раёна
Фота носіць ілюстратыўны характар (з адкрытых крыніц)
